Bazı sosyal medya kullanıcıları güneş kremi kullanmanın D vitamini eksikliğine sebep olabileceğini anlattıkları içerikler paylaşıyor.

-Sürekli güneş kremi kullanmak, D vitamini eksikliğine sebep olabilir mi?

D vitamini vücudumuzun temel hormonlarından birisidir. Diğer hormonlardan farklı olarak, vücudumuzda üretilebilmesi ve kullanılabilmesi için güneşten gelen ultraviyole (UV) ışınlarına ihtiyaç duyar. Güneşten gelen ışınlar UVA, UVB ve UVC olmak üzere 3’e ayrılır. UVC dünyaya hiç ulaşmazken, UVB’ nin %70-90’nı, UVA’ nın tamamı dünyaya ulaşabilir. UVB güneş yanığından ve D vitamini üretilmesinden sorumluyken, UVA ise deri kanseri ve yaşlanmadan sorumludur.

Güneş kremleri üzerinde gördüğümüz Güneş Koruma Faktör (SPF), kremin UVB’ den ne kadar koruduğunu gösterir. SPF30 kremler UVB’ nin %97, SPF50 kremler ise %99’undan korur. Güneş kremlerinin sürekli ve yoğun kullanılması UVB gelişini engelleyeceğinden D vitaminin sentezinin azalmasına yol açabilir.

 

-Güneş kremi deri kanserini önlemede ne derece önemli? Mutlaka kullanılmalı mı?

Deri kanserlerinin %90 sebebi güneş ışığıdır. İnsanlarda en sık görülen kanser türü deri kanseridir. Güneş ışınlarından UVA deride sebep olduğu reaksiyonlar sonucunda deri kanserlerine yol açabilir. Özellikle yoğun miktarda ultraviyoleye maruz kalınması deri kanseri görülme sıklığını arttırmıştır. Güneş kremleri hem UVA hem de UVB ışınlarının deriden emilmesini azaltarak, güneş ışınlarının zararlı etkilerinden deriyi korurlar. Deri kanseri gelişimin önlemede, güneş koruyucular çok önemlidir. Bu yüzden özellikle yaz aylarında, güneş ışığının bol olduğu saatlerde güneş kremi ile kendimizi güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korumalıyız.

 

-Şayet güneş kremi D vitamini alımını engelliyorsa, bu vitamini sebzeler ve takviyelerle tamamlayıp güneş kremi kullanmaya devam etmek mi daha mantıklı? Denge nasıl sağlanabilir?

Bazı besinler ve takviyeler D vitamini yönünden zengindir. Ancak bu D vitamini vücudumuzun kullanabileceği halde değildir. D vitamini besinlerle alındıktan sonra vücudumuzda kullanılabilmesi için, güneş ışınlarına ihtiyacı vardır. Bu yüzden takviyelerle ve sebzelerle alınması yeterli değildir. Gıdalarla günlük ihtiyacımızın yaklaşık %10’unu karşılayabiliriz.

 

-Hangi tür güneş kremlerini tercih etmeliyiz?

Güneş kremi seçerken birden fazla faktör mevcuttur. Bunlardan ilki daha önce bahsettiğimiz gibi SPF derecesidir. Güneş kremlerinin üzerinde SPF dereceleri belirtilmiştir. SPF derecesi kremin, UVB’ den koruma gücünü gösterir. SPF15 olan bir krem UVB’ nin %93’ünden, SPF30 bir krem UVB’ nin %97’sinden, SPF50 bir krem ise UVB’nin %99’undan koruma sağlar. Asıl fark ise koruma süresinde görülür. SPF30 bir kremi ortalama 2 saatte bir, SPF50 bir kremi ise ortalama 3 saatte bir yenilememiz gerekir.

 

Bir de güneş kremleri kimyasal ve fiizksel koruyuculu olmak üzere ikiye ayrılabilir.

Kimyasal koruyuculu güneş kremleri, içerdikleri kimyasal maddeler sayesinde güneş ışınlarının bir kısmını emer, böylece UV ışınlarının deriye etki etmesini engeller. Kimyasal koruyucular güneş ışınlarını emdikleri için, deri de ısı artışına ve içerdiği kimyasal maddeye bağlı olarak allerjik reaksiyona yol açabilir.

 

Fiziksel koruyuculu güneş kremleri ise, derinin üzerini bir tabaka olarak kaplar ve güneş ışınlarının bir kısmını yansıtır. Bu sayede ışınların deriye ulaşmasını engeller. İçlerinde çinko oksit ve titanyum dioksit gibi maddeler vardır. Allerjik reaksiyona daha az yol açarlar. Ancak deri üzerini kapladıklarından, beyaz bir tabaka olarak kalabilirler.

Güneş kremi seçerken koruma gücü ve koruma tipine göre, kendimize uygun olanı bulmalı ve ona göre seçmeliyiz.

 

-Güneş kreminin D vitamini alımına engel olmaması için neler yapmalıyız?

D vitaminin, kullanılabilmesi için güneş ışınlarına ihtiyacı vardır. Güneş ışınlarından özellikle UVB ışığı, D vitamininin sentezi için gereklidir. Güneş kremleri ise UVB ışınlarının büyük kısmını tutar. Ancak D vitamini sentezi için az miktarda güneş ışını yeterlidir. Özellikle saat 12:00 civarındaki 30 dakikalık güneş ışığı D vitamini sentezi için yeterlidir. Bu yüzden D vitamini sentezi için uzun süreli güneşlenmeye ihtiyaç yoktur. Öğlen saatlerindeki 30 dakikalık güneş banyosu sonrasında ise güneş kremlerinin sürülmesi, hem güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korurken hem de D vitamini için yeterli miktarda UVB almamıza yeterli olacaktır.

 

GÜNEŞ KREMİ HAKKINDA DOĞRU OLDUĞU VARSAYILAN BAZI MİTLER VAR. HANGİLERİ DOĞRU HANGİLERİ HATALI? AÇIKLAR MISINIZ?

Güneş kremi vücudun D vitamini almasını engeller

Güneş kremlerinin sürekli ve yoğun kullanılması D vitamini sentezini azaltabilir. Saat 12:00 civarındaki 30 dakikalık güneş banyosu günlük D vitamini ihtiyacımızı karşılar. Sonrasında ise güneş kremlerinin kullanılması D vitamini sentezini engellemeden, bizi güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korur.

 

Güneş kremi sağlık sorunlarına sebep olur

Güneş kremleri, diğer kremler gibi içerdikleri etken maddelerin deride allerjik reaksiyona, tahrişe sebep olması dışında bir sağlık sorunu yaptığı görülmemiştir. Güneş kremi deride allerjik reaksiyona yol açarsa, başka etken maddeli bir güneş kremine geçilebilir.

 

Esmer tenli kişilerin güneş kremi ihtiyaçları yoktur

Esmer tenli kişilerde de güneş ışınları yoğun miktarda emilir. Esmer tenli kişilerde güneş yanığı daha az görülmesine rağmen, deri kanserleri görülebilir. Güneş kremlerini ten renginden bağımsız olarak her insanın kullanması gerekir.

 

Bronzlaştırıcı güneş ürünleri de cildi korur

Bronzlaştırıcı güneş ürünlerin çok az miktarda güneş ışınlarına karşı koruması mevcuttur. Bu koruma derimiz için yeterli olmamaktır. Güneşten korunmak için güneş kremleri kullanılmalıdır.

 

Güneş kremi giysilerden daha iyi koruma sağlar

Giysilerin dokusuna göre güneş ışığını geçirme oranları mevcuttur. Bunu her giysi için ayrı ayrı incelemek gerekir. Genel olarak koyu renkli kalın dokulu giysiler güneş ışınlarını geçirmez ancak açık renkli ve ince dokulu giysiler güneş ışınlarının bir miktarını geçirebilir. Güneş kremlerinin koruma oranları ise üzerinde SPF ibaresi ile mevcuttur. Genel olarak güneş ışınlarından korunmak için güneş kremleri daha doğru bir tercih olacaktır.

 

Güneş kremini bir kere uygulamak tüm gün için yeterlidir

Güneş kremlerinin etkisi 2-3 saat sürmektedir. Ayrıca su ile temas sonrası etkileri azalmaktadır. Gün içerisinde suya temas sonrası veya her 2-3 saatte bir güneş kremini yenilemek gereklidir.

 

Güneş kremlerinin son kullanma tarihleri yoktur

Güneş kremlerinin içerisinde birden fazla etken madde belirli oranlarla birleştirilmiştir. Bu formülasyonların da diğer kremler gibi bir raf ömrü vardır. Bu süreden uzun süre bekleyen kremlerin, güneş koruması azaldığı gibi, kullanılması kimyasal reaksiyonlara yol açarak deri de tahrişe sebep olabilir. Son kullanma tarihleri güneş kremlerinin üzerinde ifade edilmiştir. Kullanmadan önce bu süreye dikkat etmek gerekir.

 

Prof. Dr. Zekayi Kutlubay

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Deri ve Zührevi Hastalıkları Anabilim Dalı